Phương pháp 'giàu nứt vách' của người Hoa ở Sài Gòn - VietNamNet

- Thuở ấy, giữa Sài Gòn và Hội chợ Lớn vẫn "đò ngang ngăn cách". Giữa 2 nơi là ruộng lúa, ao nuôi vịt... 

Lịch sử hình thành và sản xuất TP.HCM chẳng thể không nhắc đến Cơ sở Lớn. Đây là một vùng đất rộng nằm trong phạm vi 2 huyện 5 và 6 với rất đông người Hoa sinh sống...

Những ngày đầu của Cửa hàng Lớn

Năm 1644 tại Trung Hoa, nhà Thanh lật đổ hoàn toàn nhà Minh. Vài người thân Minh đã rời bỏ quê hương xuôi về phương Nam...

Tháng giêng năm 1679, nhì tướng cũ của nhà Minh là Dương Ngạn Địch và È Thượng Xuyên đã đem 3.000 quân cùng 50 con thuyền cập bến Đà Nẵng, xin thần phục nhà Nguyễn.

Một đoạn phố sầm uất vẫn còn mang dáng dấp người Hoa trên phố Hải Thượng Lãn Ông (Q.5, TP.HCM)

Chúa Nguyễn lúc bấy giờ là Nguyễn Phúc Tần không nhẫn tâm cự tuyệt, đã đưa họ tới vùng Đông Phố để cư trú, khai khẩn và khiến ăn.

Dương Ngạn Địch tiến quân tham gia cửa Soài Rạp, tới đóng quân ở Mỹ Tho. Bên cạnh đó, Trằn Thượng Xuyên đi theo cửa Cần Giờ để đến Biên Hòa. 2 đạo binh người Hoa này vỡ vạc đất hoang, dựng thị trấn xá, tạo nên một vùng đất trù mật.

Cánh quân của Trằn Thượng Xuyên trú ở Cù lao Xã (Biên Hòa) đã tiến hành khai khẩn vơi diện tích lớn. Chẳng bao lâu, vùng đất hoang vu này đã trở thành thương Cảng, trung tâm thương mại và giao dịch quốc tế của cả vùng Gia Định, tức Nam bộ hiện giờ.

Sự thịnh trị của Cù lao Xã kéo dài không lâu. Năm 1776, dưới ảnh hưởng của chính sách mới của nhà Tây Sơn, người Hoa bỏ đi hầu hết. 

Bưu điện Căn tin Lớn, nơi ngày xưa là Cơ sở Lớn cũ

Những người còn lại sắm tới vùng Cơ sở Lớn sinh sống, lập cơ sở vật chất mới làm cho ăn, bán buôn. Kể từ đó, Cù lao Xã tiến công mất vai trò là trung tâm thương nghiệp, thay tham gia đó là Hội chợ Lớn.

Tại Căn tin Lớn, lúc bấy giờ có tên là Đề Ngạn, đã có một làng Minh Hương nhưng chưa được sôi động lắm. Chỉ khi số người từ Cù lao Thị trấn chạy về, khu vực Đề Ngạn mới trở nên đông đúc.

Người Hoa mở màn lập chợ tại nơi họ cư ngụ để mua bán hàng hóa. Mini của người Hoa lúc bấy giờ (khu vực bưu điện Mini Lớn hiện nay) so với chợ người Việt mà tiêu biểu là chợ Tân Kiểng có lớn hơn nên được gọi là Mini Lớn. Từ đó, cả khu vực có người Hoa sinh sống đều được gọi là Mini Lớn.

Người Hoa sống không thể tách rời nhau. Họ quây quần thành một quần thể để có nhân tố kiện giúp đỡ, phụ thuộc nhau.

Hàng quán Lớn hôm nay

Năm 1865, đô thị Cơ sở Lớn được thi công bao gồm quận 5, quận 6 hiện tại và vùng đất dọc theo kênh Tẻ nơi có đông người Hoa sinh sống. 

Đến năm 1879, Le Myre de Vilers, Thống đốc Nam Kỳ, ra nghị định thừa nhận đô thị Quán ăn Lớn (ville de Cho Lon) là thị trấn loại 2 (municipalité de 2è classe), ngang cấp tỉnh giấc. 

Thành phố Siêu thị Lớn này lại nằm trong tỉnh Mini Lớn nhưng là tổ chức hành chánh chủ quyền không dựa vào tỉnh.

Hội quán Hà Chương trên phố Nguyễn Trãi là một trong đa dạng hội quán của người Hoa tại Chợ Lớn

Thuở ấy, giữa Sài Gòn và Căn tin Lớn vẫn "đò ngang gián đoạn". Giữa 2 nơi là ruộng lúa, ao nuôi vịt... Năm 1882, tuyến đường xe điện đầu tiên ở vietnam nối Sài Gòn và Chi nhánh Lớn khởi đầu hoạt động, năm 1916 người dân trải đá ong xây dựng tuyến phố Galliéni, nay là Trằn Hưng Đạo, 2 vùng mới giao thương phổ quát hơn.

Năm 1930, Sài Gòn và Tiệm Lớn chính thức "gặp" nhau tại điểm nay là đường Nguyễn Văn Cừ. Một năm sau, Tổng thống Pháp ra sắc lệnh thành lập khu Sài Gòn - Cửa hàng Lớn.

Sau 1954, thức giấc Chợ Lớn bị nhập tham gia Gia Định và Long An, riêng đô thị Căn tin Lớn nhập với Sài Gòn cho tới ngày nay.

Người Hoa có mặt tại Chi nhánh Lớn ngay trong khoảng lúc vùng đất này còn hoang vu. Họ mê mải công huân, đổ mồ hôi đổi lấy bát cơm. Trong số đó, có những người từ đôi bàn trắng tay tạo nên tương lai hoành tráng. Họ góp phần tạo cho Tiệm Lớn có diện mạo trù phú, sầm uất như bữa nay.

Một trong những phương pháp chiến thắng của người Hoa là họ sống thành những số đông, thông thường tay giúp nhau những lúc cần thiết.

Những hội quán của người Hoa như Hà Chương, Ôn Lăng, Nghĩa An, Hai Phủ, Sùng Chính là nơi tập thích hợp những người có cùng quê quán. Họ nhiều lần chạm mặt nhau để thăm hỏi, đỡ đần nhau...

Những nhân vật người Hoa đã thành công một cách nổi trội sẽ được chúng tôi đề cập ở bài viết sau.

(Còn tiếp)

È cổ Chánh Nghĩa

Đọc thêm: vnexpress