“Sự thật khác” về sáng tỏ thông tin giáo dục đại học - VietNamNet

Ngoài những nguyên tắc cơ bản trong điều hành và doanh nghiệp hoạt động của một đại học Mỹ, luôn có những “sự thực khác” (the alternative facts [1]) thách thức tính sáng tỏ và đạo đức trong quản trị đại học.

Tôi xin chia sẻ vài câu chuyện bé xíu, với kì vọng Bộ GD-ĐT vn có thể ban hành những pháp luật có ứng dụng thực tiễn tốt.

Gần như sinh viên chỉ tập trung tham gia nội dung chương trình, thời điểm học, tiền học, mai sau công tác (Ảnh Đinh Quang Tuấn)

Khi website chỉ là nơi quảng cáo “đẹp”

Khiến sao để biết trường và ngành chính mình học là hợp lí, khi website chỉ là nơi cung cấp thông tin cơ bản về chương trình học và lăng xê “đẹp”?

Là học sinh đi học, số đông chúng ta đều chỉ tập trung vào nội dung chương trình, thời gian học, tiền học, thực tập, tương lai công việc. Nhưng thế là chưa đủ, vì điều trước tiên chúng ta nên tò mò là chương trình mình học có hợp lí và được kiểm tra hay chưa.

Lý do đơn giản thôi, vì nếu như chương trình bạn học không hợp lí (được nắm bắt là có đạt yêu cầu chất lượng với cơ quan có thẩm quyền, bởi một doanh nghiệp hợp pháp), hoặc nếu chương trình bạn học chưa được khảo sát ở những cơ quan độc lập kiểm tra chất lượng giáo dục đại học, nguy cơ bạn sẽ mất trắng tiền học khi chương trình là “fake” (dởm), dành cho trao đổi bằng cấp và/ hoặc chương trình chất lượng kém.

chậm triển khai là chưa kể tới việc bạn sẽ mất số đông thời gian cho chuyển đổi chương trình, giải trình việc bản thân mình đã đi học thế nào giả dụ chẳng may công ty dò xét phát hiện những gian lậu trong chương trình học đó, bạn có biết mà vẫn quyết định học.

Việt Nam đã có phổ biến bài học về những chương trình đào tạo ngoại ngữ, tin học, nghề, người tốt nghiệp đại học hay thạc sỹ, nội địa hay có nhân tố nước ngoài, mà không phục vụ yêu cầu về pháp lý và chất lượng. Nhưng nguy hại hơn, có đa dạng chương trình hợp pháp, có kiểm định độc lập, do giữa đường có trục trẹo, tính hợp lí và khảo sát bị hoàn thành nhưng trường không công bố cho người học.

Họ làm tương tự hoặc để lánh né pháp luật và thanh tra, “xập xí xập ngầu” giữa chương trình Việt với chương trình nước ngoài, trong khoảng cấp 1 đến cấp 3 và huấn luyện nghề, làm cho người học không rõ được rốt cuộc bản thân mình đang học chương trình nào.  

Đấy sẽ là vấn nạn cho người học vì sau này, giá trị tấm bằng của bạn không dễ dàng xác định.

Những thử thách với đòi hỏi “ba công khai”

Gần đây, Bộ GD-ĐT đã yêu cầu các trường phải "ba công khai" - công khai tin tức căn bản của trường, bao gồm cả tỷ trọng đỗ tốt nghiệp và có việc làm trên website của trường.  

Tất nhiên, đòi hỏi công khai tin tức căn bản là nhân tố thử thách cho phổ biến trường, đặc biệt những trường “không có ước muốn” lên tiếng tin tức. Vậy, công khai thông tin căn bản theo yêu cầu của Bộ GD-ĐT hiện nay sẽ vướng phải những gì?

Điều thứ nhất là thực tiễn ở Việt Nam không có đơn vị nào có thể công khai hết các thông tin trên website, mà họ sẽ “nhìn nhau” để cung cấp thông tin, nhằm tạo ra ưu điểm khó khăn và thu hút sinh viên. Vì thế, nhiều tin tức cơ bản, tưởng đã được lên tiếng, cũng không mấy trị giá cho học sinh, nếu như trường thực sự đã có ý muốn chơi ‘chiêu”.

Lấy chả hạn năm 2016 một đại học nhiều người biết đến ở Thủ đô đã không người điều khiển tăng học phí lên 30% và nghĩ rằng điều này có lí [2]. Vậy thì, luật pháp của Bộ GD-ĐT đưa ra về lên tiếng thông tin tổng số tiền huấn luyện sinh viên/ năm liệu có còn ý nghĩa không? Khi học sinh năm thứ 2, thứ 3, thứ 4 khóc ròng vì không có tiền đóng tiếp, chỉ còn đường hoặc nghỉ học hoặc cắn răng đi mượn đi khiến cho đâu đó nộp cho kết thúc! Lúc đó, ai chịu bổn phận?

Một ví dụ khác khá chung ở phổ biến trường là để bảo đảm đủ thu bù chi và lợi nhuận sau thuế, chương trình cơ bản báo cáo cho sinh viên, sau đó là vận dụng các “biện pháp” dành dụm chi tiêu. Đó là các trường cắt bớt giờ học và cho chuyển sang giờ “tự học”, cho học sinh sau đại học dạy các giờ không quan trọng hoặc những môn có nhiều giờ nhằm bớt giờ và lương của giáo sư chính thức, chuyển từ học tại lớp sang online hoặc tự học đội ngũ, cắt giờ đi tập sự và đòi hỏi học sinh tự viết công bố, thầy giáo dạy một môn chuyên ngành được yêu cầu dạy cho phổ biến môn khác…

Sau cuối, bạn nào là người chịu thiệt thòi nhất? Có bạn nào nghĩ cho sinh viên không? Có thể có, và có thể không, nhưng như các cụ nói rồi, “chờ được vạ thì má đã sưng”.

Đây là những thực tế đòi hỏi Bộ GD-ĐT cần suy nghĩ kỹ để đưa ra những luật pháp đảm bảo được lợi ích cho cả nhị bên, cho nhà trường và cho sinh viên (bên luôn là yếu thế hơn), gồm cả ích lợi về học tập và lợi ích được yêu cầu bồi thường thiệt thòi khi trường gây ra cho học sinh.

Vấn đề thứ nhị, tin tức về chương trình được khảo sát bởi bên thứ ba và các chương trình đoàn kết tập huấn với nước ngoài.

Tất cả sinh viên và phường hội chỉ biết trông mong vào tính sáng tỏ thông tin và đạo đức điều hành và đào tạo của trường, dựa trên uy tín của chính trường xây đắp qua thời điểm và do bên thứ ba độc lập kiểm tra.  

Thực tế kỷ nghuyên này đang khác, do bởi sức mạnh của truyền thông, của giới thiệu rộng rải, của dịch vụ trả lời tuyển sinh (ăn tiền hoa hồng), các thông tin đến với người học và phố hội rất khác với thực tại dịch vụ và chương trình họ được học. Chỉ có nhân tố, học sinh chỉ biết sự thật khi đã tham gia học!

Lấy Chẳng hạn về kiểm định chương trình với nước ngoài. Hai trường có danh tiếng của vietnam có chương trình được kiểm tra bởi ACICS – một doanh nghiệp kiểm tra ở Mỹ bị rút giấy phép hoạt động do vi phạm hiểm nguy qui định về kiểm tra [3], mà ở vn không thấy thông tin gì.  

Ảnh chụp trong khoảng website của Tổ chức An Ninh Nội Địa Mỹ

Hay cũng năm 2013, một đại học nổi lên vì “chương trình liên kết với công ty đối tác nước ngoài vi phạm hiểm nguy các quy định về yếu tố kiện tuyển sinh và tập huấn”.

Vậy, trong những trường thích hợp tương tự, nghĩa vụ của trường với sinh viên như thế nào? Bổn phận phải báo cáo công khai về những đối tác làm ăn yếu kém, vi phạm những pháp luật của qui định nước nơi trường nước ngoài đang hoạt động sẽ do bạn nào phải thông báo tại Việt Nam, cho sinh viên vietnam?

Phần lớn sinh viên không nắm rõ được quyền và bổn phận, do không biết, không đọc và không hiểu rõ để thực hiện Quy tắc Hành xử của Học sinh, Thứ tự khiếu nại và bảo vệ học sinh và các văn bản khác. Vì sự thiếu nắm bắt nhân thức đó, tất cả chuyện đã xảy ra, gây vô ích cho học sinh và cơ hội học tập của họ.  

Khi chúng ta nói đến công khai thông tin, sáng tỏ hoạt động của trường là nhằm nâng cao năng lực quản trị của đại học và cũng là bảo kê lợi quyền hợp pháp của học sinh. Nhưng những luật pháp nào, những kênh phản ánh nào của Bộ GD-ĐT sẽ giúp cho học sinh được quyền lên tiếng, được quyền xin bảo vệ khi những quyền và lợi ích của họ bị vi phạm?

Có cách thức nào, có hệ thống nào, luật pháp nào sẽ kiểm soát an ninh sinh viên giả dụ phiên bản thân chỉ đạo nhà trường không có đạo đức và quản trị nội bộ đủ tốt để kiểm soát an ninh sinh viên? Và bổn phận đề đạt, rà soát, giám sát của cơ quan điều hành, của các đối tác thứ ba và của học sinh như thế nào?  

Bộ GD-ĐT phải phát hành được những hành lang pháp lý cho sinh viên trong Quy chế nhạo Công khai Tin tức này, nhằm để kiểm soát an ninh quyền lợi của họ. Hãy để học sinh được khiến độc lập họ đáng được hưởng!

Nguyễn Thị Lan Hương (NewAsia Global Learning)

Tài liệu đọc thêm:

[1] https://en.wikipedia.org/wiki/Alternative_facts

[2] http://vietnamnet.vn/vietnam/giao-duc/tang-hoc-phi-30-o-truong-dh-kinh-te-quoc-dan-sinh-vien-co-quyen-len-tieng-317338.html

[3] https://studyinthestates.dhs.gov/2016/12/acics-loss-of-accreditation-what-it-means-for-schools-and-international-students

http://www.acics.org/commission%20actions/content.aspx?id=1476

https://www.bristoluniversity.edu/blog/bristol-university-and-hochiminh-university-of-technology/

https://www.insidehighered.com/news/2016/05/04/controversial-accreditor-acics-tried-shut-down-profit-was-blocked-judge

Đọc thêm: tin tuc moi nhat