A Cure for Wellness: Phương thuốc tội lỗi cho quả đât kim tiền

“A Cure for Wellness” (Phương thuốc kỳ bí) dài 146 phút được được diễn và chắp bút (cùng Justin Haythe) bởi Gore Verbinski (đạo diễn Pirates of the Caribbean, The Lone Ranger, The Ring) nhồi cho khán giả từng phút ma mị một cách thức êm ái, rồi đột ngột dìm đầy đủ trong dầu rồi thả mồi lửa.

Rất khó để cho điểm A Cure for Wellness. Tệ không tới mà hay chưa đến. Nó mượn mượn các đặc tính kinh điển của kinh dị cổ kính, như The Curse of Frankenstein và Dracula, ghép nó tham gia thế giới của ông trùm kiểu Citizen Kane (Công dân Kane) của Orson Welles, có thêm phong cách khiến cho phim của Wes Anderson - thường tập trung tham gia nỗi đau, mất mát, gia đình thất thường và sự mỏng mảnh của các mối quan hệ. Kết quả của việc lắp ghép này là các phòng ban được khâu vào với nhau với trục đường chỉ lộ liễu, tạo nên một “sinh vật” không có thật. Như “đứa con” của Frankenstein vậy.

A Cure for Wellness chiến thắng gây tò mò bằng thủ thuật gần giống Mr. Robot: Một người con trai đơn độc trong môi trường rộng lớn và bỗng ngột “sụp đổ”. Lockhart (Dane DeHaan) được giao nhiệm vụ đi đón Pembroke (Harry Groener), người đã “ẩn danh” trong một tòa nhà điều dưỡng trong dãy núi Alps và không muốn quay lại thành phố ngột ngạt, trống rỗng. Rất gấp rút, nhà yếu tố đưỡng, được đặt trong một tòa lâu ma mị, trông giống một trại ghen tuông nạn hơn là một nhà yếu tố dưỡng êm ái.

Viện Volmer siêu đắt, siêu xa hoa là một lâu đài mờ ảo trong làn mây. Ở tòa lâu đài ma quái đó, đông đảo bệnh nhân đều cao tuổi, nhưng lại rất quyền lực. Đó là nơi những người siêu giàu tìm kiếm thời gian nghỉ dưỡng khỏi cuộc sống găng tay. Hầu hết hoạt động đều diễn ra một cách thức chậm rãi rãi, trên sườn cảnh được chăm bẵm, cắt tỉa cẩn thận.

Hình như để càng chắc chắn bối cảnh, đạo diễn còn cho một trong các viên chức đọc cuốn sách The Magic Mountain (Núi thần) của Thomas Mann, lấy ngẫu hứng và bối cảnh ở Davos (Thụy Sĩ), nơi hàng năm đơn vị Diễn đài Kinh tế Nhân loại, tập trung của những lãnh đạo bậc nhất về kinh tế-chính trị. Đó cũng là nơi mà anh hùng chính chọn rời bỏ cuộc sống thường ngày nhàm chán để mua tới một thế giới khác tách biệt với phần còn lại, nơi nội tâm con người là thứ được thân mật nhất.

Nhưng Gore Verbinski đặt nhân tố: Liệu có thực đó là nơi con người tậu được mình, hay chỉ là trốn tránh thực tế, hoặc tệ hơn, một âm mưu kinh hồn ẩn dưới cái đẹp mê li? Chuyện gì sẽ xảy ra ở một nơi như Viện Volmer? Sự khám phá được khêu gợi. Và người xem được chuyển qua giai đoạn tiếp theo: màn sương mù.

Rất nhiều đều mặc đồ trắng, bất kể thời gian nào trong ngày. Màu trắng vốn được biết tới rộng rãi là biểu trưng của sự ngây thơ, thuần khiết, trong sạch, như màu chiếc áo cưới truyền thống ở phổ quát nước. Nhưng điện ảnh đã xáo trộn trị giá thuở đầu đó.

Hãy thử nhìn vào chiếc áo ngủ màu trong trắng Hellraiser/Ma đinh (1987) lại là biểu trưng cho các cơn ác độc mộng và che đậy những bí ẩn. Màu trắng không chỉ còn là màu áo cưới, mặc cả màu của… ma quái, của sự che chắn và kín đáo. Màu trắng biểu tượng cho tinh khiết, nhưng hero Catherine Tramell (Sharon Stone) trong Basic Instinct/Phiên bản năng gốc (1992) lại quyến rũ lơi lả trong chính bộ đồ trắng, như tuyên ngôn về thứ vũ trang rất thiếu phụ để làm cho người khác phải hoảng sợ, biết là nguy hiểm mà vẫn không nhịn được sa chân lỡ bước.

Màu trắng trong A Cure for Wellness là màu đặc biệt của bệnh viện, của sự chữa lành, nhưng lại được sử dụng với tông che đậy của màn sương mù, che giấu thứ kín đáo kinh người dưới vỏ của lòng bác ái. Trong tông màu trắng, các bệnh nhân ở trong lâu đài để được “chữa khỏi”, để tiếp tục nắm giữ quyền lực, mà chẳng hề “đánh tháo” và ngộ được chân lý sống cho bản thân. Trong tông màu trắng, “ông trùm” quan hệ với em gái mình trong nỗi ám ảnh về sự trong sáng của dòng máu. Quan hệ tội lỗi là một phép ẩn dụ kinh điển của kinh dị kiểu gothic - tương phản giữa cái đẹp và sự đáng nguyền rủa, sự dịu dàng và nỗi thất kinh, sự thuần khiết và bẩn thỉu, ép chặt người xem giữa hai hiện trạng.

Ngoài màu trắng, tượng trưng rất đáng để ý là: những con lươn, một ẩn dụ cũng chứa đựng đầy tranh chấp như màu trắng. Chúng xuất hiện toàn bộ trong phim, thường trong cảnh ngộ nhân loại dễ bị thương tổn nhất: nhà vệ sinh, hồ nước, bể trị liệu… Nó là tượng trưng cho sự xâm nhập và khiến cho mất tính trong sáng.

Lươn cũng ẩn dụ cho công cụ nhân tạo “kích thích” sức khỏe, như cách nhà nước cố bơm tiền để khiến hồi sinh hay duy trì sự sống của các công ty yếu kém. A Cure for Wellness, gần giống như hình tượng lão hóa của Logan, là lời ám chỉ về một nền kinh tế lão hóa. Thay vì hài lòng nghe theo sự bố trí của Chúa (cái chết, gần giống phá sản, giải thể) thì lạm dụng kĩ nghệ (bơm tiền duy trì sự sống lắt lay). Việc nhân tố trị bằng thứ máy móc kiểu Frankenstein nhường nhịn như để giải phóng tâm tưởng khi mà chữa lành cơ thể, tạo dựng ra và xua tan những ma quỷ của dĩ vãng trong khi thanh lọc các chất độc tích lũy. Nhưng Lockhart sớm nhận ra rằng có yếu tố gì đó không ổn. Cũng giống như các chuyên gia thường phân tích hậu quả của “bầu sữa mẹ” trong khu vực công. Nhưng qua các năm, thâm hụt ngân sách vẫn diễn ra như cũ, nợ nần ngày một trầm trọng.

Mặt khác, lươn cũng là tượng trưng của ý thức kiêu dũng, vượt khó tương tự cá hồi. Chỉ có vấn đề thay vì sinh ra tại khu vực nước ngọt, thiên di ra biển, sau đó quay trở lại vùng nước ngọt để sinh sản, thì nó đi theo cách thức khác, khởi đầu cuộc sống của chính mình ở đạu dương, một phương pháp kín đáo, rồi sắm gián đoạn về chốn cũ sau bao nhiêu năm ở nước ngọt. Vì vậy, người ta ca ngợi cá hồi mà không nhận ra cố gắng của lươn. Không bạn nào dám cam kết về giới tính của lươn cho tới khi chúng đi về với sông hồ. Nói phương pháp khác, những con lươn sinh ra như gợi ý về con đường gian nan tìm lại mình. Mà trong phim dồn vào một chỗ vào Lockhart, một chàng trẻ trai tham vọng, người có trí óc mà ít tình thương - kiểu anh hùng điển hình cần được nghe giảng về tình con người và các giá trị sống.

A Cure for Wellness là hiệu ứng độc hại của việc có quá đa dạng tiền, của những cuộc lao đầu tham gia kiếm tiền, cực nhọc với bảng nguồn vốn và con số, làm việc đến sức cùng lực kiệt. Nếu như Verbinski dừng lại đúng lúc thì nỗi sợ hãi đó có thể mang tính phê phán rất ý nghĩa giữa cái thời các giá trị xáo trộn đi tìm bản ngã. Nhưng không. Verbinski quyết định đi tiếp. Cái giá phải trả cho sự tham lam: làm mất cái nét sắc sảo, sự bóp nghẹt tới nhức nhói, mà cũng không đem đến cảm giác an bình, dễ chịu. Dù thế, với những nhược điểm “chết người” - xây dựng trên nền thiếu tập trung và quá tham vọng, A Cure for Wellness vẫn đủ thu hút những quan điểm dễ tính để có thể được bình chọn là một bộ phim xem được.

Tìm hiểu:

Du Du

Xem nhiều hơn: báo mới vnexpress